Μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου του 2021, η COVID-19, η συστημική νόσος που προκλήθηκε από την πανδημική εξάπλωση του σοβαρού οξέος αναπνευστικού συνδρόμου Coronavirus 2 (SARS-CoV-2), αντιπροσώπευε 2,2 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως ενώ μόλυνε 100 εκατομμύρια άτομα, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
Αυτή η δήλωση πολιτικής προορίζεται για το ευρύ κοινό, τις πληγείσες κοινότητες και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής. Παράλληλα, απευθυνόμενο σε επαγγελματίες του τομέα της υγείας, το «έγγραφο θέσης της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Μελέτης του Ύπατος (EASL) σχετικά με τη χρήση εμβολίων κατά της COVID-19 σε άτομα με χρόνιες ηπατικές παθήσεις, ηπατοχολικό καρκίνο και λήπτες μοσχεύματος ήπατος» μόλις δημοσιεύθηκε, στις 6 Φεβρουαρίου 2021, στο περιοδικό Journal of Hepatology.
Ποια άτομα αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο από την νόσο COVID-19;
Τα άτομα με χρόνια ηπατική νόσο (CLD) διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή κλινική πορεία της νόσου COVID-19, ειδικά εκείνα με κίρρωση σε προχωρημένα στάδια, με ηπατοχολικό καρκίνο και λήπτες μοσχεύματος, είτε είναι υποψήφιοι για μεταμόσχευση ήπατος ή έχουν ήδη υποβληθεί σε μεταμόσχευση. Αυτή η πιο σοβαρή κλινική πορεία της νόσου COVID-19 μεταφράζεται σε αυξημένα ποσοστά θανάτου, συμπεριλαμβανομένης της θνησιμότητας λόγω ηπατικής ανεπάρκειας.
Ποιες τάσεις επισημαίνουν τα μητρώα;
Τα διεθνή μητρώα αναφέρουν για τα άτομα με κίρρωση, τα οποία νοσηλεύτηκαν με COVID-19, ποσοστό θνησιμότητας της τάξεως του 38%, το οποίο μπορεί να φτάσει έως και το 70% σε ασθενείς με μη αντιρροπούμενη κίρρωση, σε σύγκριση με το 8% σε άτομα με μη κιρρωτική ηπατική νόσο. Οι ασθενείς με ηπατοχολικό καρκίνο και ταυτόχρονη χρόνια ηπατική νόσο ή κίρρωση απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή, επειδή μπορεί να είναι αδύναμοι και επειδή οι θεραπευτικές θεραπείες για τον καρκίνο μπορεί να καθυστερήσουν τη θεραπεία της COVID-19.
Ποιο είναι το status quo των εγκεκριμένων εμβολίων;
Στην Ευρώπη, πολλά εμβόλια έχουν εγκριθεί για χρήση σε συγκεκριμένες χώρες. Τρία από αυτά – τα εμβόλια της Pfizer/BioNTech BNT162b2 mRNA, της Moderna mRNA-1273 και της AstraZeneca/Oxford ChAdOx1-nCoV-19 – έχουν αποδειχθεί ότι είναι ασφαλή και αποτελεσματικά στο γενικό πληθυσμό και έχουν ήδη αποκτήσει ραγδαία εθνική αλλά και διεθνή κανονιστική έγκριση.
Ενώ συγκεκριμένα δεδομένα για ασθενείς με χρόνια ηπατική νόσο είναι περιορισμένα, οι κίνδυνοι εμβολιασμού τους αναμένεται να είναι ελάχιστοι, όπως επίσης και για ασθενείς που λαμβάνουν ανοσοκατασταλτικά σχήματα. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχουν ανησυχητικές ενδείξεις για την ασφάλεια των ανοσοκατασταλμένων ατόμων, τόσο για τα εμβόλια mRNA όσο και για το εμβόλιο ιικού φορέα.
Ποιος είναι ο σκοπός αυτής της δήλωσης πολιτικής;
Ο σκοπός αυτής της δήλωσης πολιτικής της Ευρωπαϊκής Εταιρείας για τη Μελέτη του Ήπατος (EASL) είναι να ενημερώσει τα ενδιαφερόμενα μέρη – τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, τους επαγγελματίες υγείας, τους ασθενείς και τις πληγείσες κοινότητες – για την άποψη της EASL: πιστεύουμε ότι άτομα με χρόνια ηπατική νόσο και σοβαρή ίνωση, άτομα με καρκίνο του ήπατος, και εκείνα που υποβλήθηκαν σε ή περιμένουν μεταμόσχευση ήπατος, θα πρέπει να θεωρούνται ως πρωταρχικοί υποψήφιοι για τη λήψη της προφύλαξης COVID-19 (εμβόλια), όπως και όλα τα άλλα εξαιρετικά ευάλωτα άτομα.
Η Επιτροπή Δημόσιας Πολιτικής και Υγείας της EASL επισημαίνει ως εκ τούτου ότι:
- Όταν μολύνονται από τον ιό SARS-CoV-2, τα άτομα με χρόνια ηπατική νόσο και κίρρωση του ήπατος, και σε μικρότερο βαθμό, οι ασθενείς που είχαν υποβληθεί σε μεταμόσχευση ήπατος, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο θανάτου εξαιτίας της λοίμωξης COVID-19 από τον κίνδυνο που αντιμετωπίζει ο γενικός πληθυσμός
- Ο κίνδυνος σοβαρής κλινικής πορείας της COVID-19 για άτομα με ηπατική νόσο και καθόλου ή μέτρια ίνωση είναι συγκρίσιμος με τον κίνδυνο που αντιμετωπίζει ο γενικός πληθυσμός.
- Ασθενείς με μη αλκοολική λιπώδη ηπατική νόσο (NAFLD) που πάσχουν επίσης από παχυσαρκία ή/και διαβήτη τύπου 2 έχουν αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή νόσηση με COVID-19, ανεξάρτητα από το στάδιο της ηπατικής ίνωσης.
- Τα εμβόλια μπορεί να είναι λιγότερο αποτελεσματικά για άτομα με χρόνια ηπατική νόσο που έχουν αντιρροπούμενη κίρρωση και που λαμβάνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα (συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση ήπατος), αλλά δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι τα εμβόλια θα είναι επιβλαβή για αυτές τις ομάδες ασθενών.
- Δεν υπάρχουν συγκεκριμένα δεδομένα για το πόσο θα διαρκέσει η ανοσοαπόκριση SARS-CoV-2, είτε φυσική είτε προκαλούμενη από εμβόλιο, σε άτομα με χρόνια ηπατική νόσο.
Ποιες είναι οι συστάσεις αυτής της δήλωσης πολιτικής;
Σε αυτήν τη δήλωση, η Επιτροπή Δημόσιας Πολιτικής και Υγείας της EASL κάνει τις ακόλουθες συστάσεις:
- Πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στις ακόλουθες ομάδες για τον εμβολιασμό κατά της COVID-19, όπως και σε όλα τα άλλα ιδιαίτερα ευάλωτα άτομα:
- ασθενείς με προχωρημένη ηπατική νόσο (αντισταθμισμένη ή αντιρροπούμενη κίρρωση),
- ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση ήπατος,
- ασθενείς που πάσχουν από καρκίνο του ήπατος,
- ασθενείς με χρόνια ηπατική νόσο και όσοι είναι ανοσοκατασταλμένοι.
- Τα άτομα με χρόνια ηπατική νόσο χωρίς ή μέτρια ίνωση πρέπει να εμβολιάζονται σύμφωνα με τις προτεραιότητες που έχουν τεθεί για τον γενικό πληθυσμό, λαμβάνοντας υπόψη άλλους παράγοντες όπως η ηλικία τους και άλλες πιθανές καταστάσεις, όπως η διαβίωση με παχυσαρκία ή διαβήτη.
- Η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα των εμβολίων κατά της COVID-1 9 σε παιδιά και εφήβους κάτω των 16 ετών (Pfizer/BioNTech) ή 18 ετών (Moderna και Oxford-AstraZeneca) δεν έχουν ακόμη τεκμηριωθεί. Μέχρι στιγμής, από την ημερομηνία δημοσίευσης αυτής της δήλωσης πολιτικής, δεν υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα.
- Οι πολιτικές ανοσοποίησης για όλα τα άτομα με προηγούμενη έκθεση στη λοίμωξη COVID-19 εξακολουθούν να είναι απροσδιόριστες. Ωστόσο, εκείνοι που νόσησαν με COVID-19, ανεξάρτητα από τα συμπτώματά τους, πιθανόν να καθυστερήσουν τον εμβολιασμό έως και 6 μήνες μετά τη μόλυνση από τον ιό SARS-CoV-2.
Παραπομπές
- Boettler T, Marjot T, Newsome PN, κ.α. Επίδραση της νόσου COVID-19 στην περίθαλψη των ασθενών με ηπατική νόσο: Έγγραφο θέσης EASL-ESCMID μετά από 6 μήνες πανδημίας. JHEPRep. 2020 Οκτ.,2(5):100169. doi: 10.1016/j.jhepr.2020.100169. Ηλ. δημ. της 4 Αυγ. 2020. PMID: 32835190; PMCID: PMC7402276.
- Marjot T, Moon AM, Cook JA, κ.α. Αποτελέσματα μετά από νόσηση με λοίμωξη SARS-CoV-2 σε ασθενείς με χρόνια ηπατική νόσο: Διεθνής μελέτη μητρώου. J Hepatol. 6 Οκτ. 2020:S0168-8278(20)33667-9. doi: 10.1016/j.jhep.2020.09.024. Ηλ. δημ. πριν από την εκτύπωση. PMID: 33035628, PMCID: PMC7536538.
- Webb GJ, Marjot T, Cook JA, κ. α. Αποτελέσματα μετά από νόσηση με λοίμωξη SARS-CoV-2 σε λήπτες μοσχεύματος ήπατος: Διεθνής μελέτη μητρώου. Lancet GastroenterolHepatol. 5 Νοεμ. 2020 (11):1008-1016. doi: 10.1016/S2468-1253(20)30271-5. Ηλ. δημ της 28 Αυγ. 2020
PMID: 32866433, PMCID: PMC7455160.
- ESMO. Εμβολιασμός κατά COVID-19 σε ασθενείς με καρκίνο: Δηλώσεις Ευρωπαϊκής Εταιρεία Ιατρικής Ογκολογίας (ESMO) 2020::hhttps://www.esmo.org/covid-19-and-cancer/covid-19.
- Saviano A, Wrensch F, Ghany MG, Baumert TF. Ηπατική νόσος και COVID-19: από την Παθογένεση στην Κλινική Φροντίδα. Ηπατολογία. 17 Δεκ. 2020. doi: 10.1002/hep.31684. Ηλ. δημ. πριν από την εκτύπωση. PMID: 33332624.
- Poland GA, Ovsyannikova IG, Kennedy RB. Ανοσία SARS-CoV-2: επανεξέταση και αιτήσεις υποψηφίων εμβολίων φάσης 3. Lancet. 14 Νοεμ. 2020,396(10262):1595-1606. doi: 10.1016/S0140-6736(20)32137-1. Ηλ. δημ. της 13 Οκτ. 2020. PMID: 33065034, PMCID: PMC7553736.
- Jeyanathan M, Afkhami S, Smaill F, Miller MS, Lichty BD, Xing Z. Ανοσολογικές εκτιμήσεις για τις στρατηγικές εμβολίων κατά COVID-19. Nat Rev ImmunoI. 20 Οκτ. 2020 (10):615-632. doi: 10.1038/s41577-020-00434-6.Ηλ. δημ της 4 Σεπτ. 2020. PMID:32887954, PMCID: PMC7472682.
- ΠΟΥ. Ενδιάμεσες συστάσεις για τη χρήση του εμβολίου Pfizer – BioNTech COVID-19, BNT162b2, στην ενότητα Καταχώριση έκτακτης ανάγκης. Γενεύη: ΠΟΥ, 8 Ιανουαρίου 2020. Προσβάσιμο στη σελίδα: https://www.who.int/publications/i/item/WHO-2019-nCoV-vaccines-
- Σύσταση SAGE BNT162b2-2021.1. Δυνατότητα πρόσβασης: 15 Ιανουαρίου 2020
- Marjot T, Webb GJ, Barritt AS. Εμβολιασμός κατά του ιού SARS-CoV-2 σε ασθενείς με ηπατική νόσο: απάντηση στην επόμενη μεγάλη ερώτηση. Lancet Gastroenterol Hepatol 2021, δημοσιεύτηκε στις 11 Ιανουαρίου. Πλήρες κείμενο: https://doi.org/10.1016/S2468-1253(21)00008-X
- Cornberg M, Buti M, Eberhardt C, Grossi PA, Shouval D. Δήλωση θέσης της EASL σχετικά με τη χρήση εμβολίων κατά COVID-19 σε ασθενείς με χρόνια ηπατική νόσο, καρκίνο του ήπατος και λήπτες μοσχεύματος ήπατος. J Hepatol 2021, σε έντυπη μορφή.
