Συμπερασματα ημεριδας «Ηπατιτιδα C και χρηση ναρκωτικων στη Βορεια Ελλαδα»

Τον Φεβρουάριο του 2019, στη Θεσσαλονίκη, πραγματοποιήθηκε η ημερίδα με τίτλο «Αντιμετώπιση Ανισοτήτων στην Υγεία 2019: Ηπατίτιδα C και Χρήση Ναρκωτικών στη Βόρεια Ελλάδα», με εισηγήσεις από καταξιωμένους προσκεκλημένους ομιλητές.

Σκοπός των φορέων διοργάνωσης  (Σύλλογος Ασθενών Ήπατος Ελλάδος «Προμηθέας», Εργ. Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Δ Παθολογική Κλινική Γ. Ν. Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο», ΑΠΘ) ήταν: η σφαιρική προσέγγιση της Ηπατίτιδας Cκαι της χρήσης ναρκωτικών στη Β. Ελλάδα, η αξιολόγηση της προόδου διασύνδεσης των χρηστών με το σύστημα υγείας, καθώς και η ενίσχυση των συνεργασιών μεταξύ των αρμόδιων φορέων.

Παρακάτω μπορείτε να βρείτε τα κυριότερα σημεία της ημερίδας:

 

Εξελίξεις στη θεραπεία και την αντιμετώπιση της Ηπατίτιδας C

Ο Αν. Καθηγητής Γαστρεντερολογίας – Δ’ Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Γ. Γουλής, τόνισε τη σημασίας απλοποίησης της θεραπείας και ταυτόχρονα την αναγκαιότητα ανίχνευσης του γονοτύπου και του σταδίου ηπατικής ίνωσης στους ασθενείς για τη χορήγηση κατάλληλης θεραπείας. Συνοψίζοντας, ο ομιλητής ανέφερε:

• Οι διαθέσιμες θεραπείες εξασφαλίζουν την εκρίζωση του ιού της ηπατίτιδας C στην πλειονότητα των ασθενών.
• Οι θεραπευτικές επιλογές καλύπτουν τις απαιτήσεις των γιατρών (υψηλή αποτελεσματικότητα, ασφάλεια, αντιμετώπιση δύσκολων ασθενών, βελτίωση της έκβασης).
• Οι νέες θεραπείες ανταποκρίνονται και στις προσδοκίες των ασθενών(βραχεία διάρκεια, λίγα χάπια, καλή ανοχή, λίγες επισκέψεις, εκρίζωση του ιού).
• Η εξατομίκευση της θεραπείας ενισχύει τη σχέση γιατρού – ασθενούς και εξασφαλίζει τη μέγιστη αποτελεσματικότητα με τη μεγαλύτερη ασφάλεια.
• Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι η παρακολούθηση των ασθενών με σοβαρή ηπατοπάθεια πρέπει να συνεχίζεται και μετά την εκρίζωση του ιού.

 

Αύξηση της πρόσβασης των χρηστών ενδοφλέβιων ναρκωτικών (ΧΕΝ) στην θεραπεία της Ηπατίτιδας C

Συντονισμός: Μινέρβα Μελπομένη Μαλλιώρη, Καθηγήτρια Ψυχιατρικής, Α’ Ψυχιατρική κλινική ΕΚΠΑ, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Ιωάννης Γουλής, Αν. Καθηγητής Γαστρεντερολογίας Α.Π.Θ., Δ Παθολογική Κλινική Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο»

1. Πρόγραμμα ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ HCV & HIV

Η κ Β. Σύψα– Επ. Καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής, Εργ. Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, ΕΚΠΑ, παρουσίασε δεδομένα από την 1^ηφάση του προγράμματος ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ HCV & HIV¹.  Το πρόγραμμα αφορά στην ταχεία αναζήτηση και καταγραφή των χρηστών ενδοφλεβίων ναρκωτικών (ΧΕΝ) που είναι θετικοί σε HIV και ηπατίτιδα C στην περιοχή της Αθήνας και την προώθησή τους σε υπηρεσίες πρόληψης και θεραπείας.  Από τον Απρίλιο μέχρι τον Δεκέμβριο του 2018, 1314 άτομα συμμετείχαν στο πρόγραμμα, από αυτούς το 83,7% ήταν άνδρες, το 85,1% ήταν Έλληνες, το 27,3% ήταν άστεγοι, ενώ μόλις το 22% ήταν ενταγμένοι σε πρόγραμμα απεξάρτησης ή υποκατάστασης. Ο επιπολασμός της ηπατίτιδας C, της ηπατίτιδας Β και του HIV αντίστοιχα, ανήλθε στο 77,4%, στο 2,7% και στο 17%. Επιγραμματικά, το πρόγραμμα προσεγγίζει πληθυσμό ΧΕΝ που στην πλειοψηφία του δεν προσεγγίζεται μέσω άλλων προγραμμάτων, ενώ παραμένουν προκλήσεις όπως η αλλαγή στάσης των ΧΕΝ ως προς την ηπατίτιδα C, η αναζήτηση του ΑΜΚΑ και η απουσία στέγης.

2. Πρόγραμμα ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

 Στην ημερίδα ανακοινώθηκε για πρώτη φορά η επερχόμενη υλοποίηση του νέου προγράμματος ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ¹ στη Θεσσαλονίκη, το οποίο θα έχει τους ίδιους σκοπούς και μεθοδολογία με το πρόγραμμα ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ HCV & HIV. Ο πρόεδρος του ΣΑΗΕ «Προμηθέα» και επιστημονικά συν-υπεύθυνος του προγράμματος κ Γ. Καλαμίτσης παρουσίασε τους κύριους σκοπούς, την μέθοδο/διαδικασία που ακολουθείται και τα κριτήρια εισαγωγής στο πρόγραμμα.Για την επιλογή του δείγματος θα χρησιμοποιηθεί η μέθοδος του τύπου της αλυσιδωτής δειγματοληψίας (Respondent Driven Sampling, RDS). Μία μέθοδος που είναι ιδανική για δύσκολα προσεγγίσιμους πληθυσμούς και επιτρέπει την εκτίμηση παραμέτρων όπως ο επιπολασμός ηπατίτιδας C ή χαρακτηριστικών του πληθυσμού. Για να συμμετέχει κάποιος στο πρόγραμμα θα πρέπει να είναι ενήλικας, να έχει ιστορικό ενδοφλέβιας χρήσης τον τελευταίο χρόνο, να διαμένει στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης, να μην έχει συμμετάσχει άλλη φορά στον τρέχοντα κύκλο δειγματοληψίας και να έχει έγκυρο κουπόνι RDS.

 

Η εμπειρία από τη θεραπεία της χρόνιας Ηπατίτιδας C σε ΧΕΝ στη Βόρεια Ελλάδα

Συντονισμός: Φαίδων Καλοτεράκης, Ειδικός Βοηθός Διευθυντή ΚΕΘΕΑ, Βόρεια Ελλάδα, Παναγιώτα Τσεκούρα, Παθολόγος Προγραμμάτων Υποκατάστασης ΟΚΑΝΑ Θεσσαλονίκης

Η κ Φ. Τσιρογιάννη, Παθολόγος Μονάδων ΟΚΑΝΑ Θεσσαλονίκης και Επιστημονική Συνεργάτης Δ Παθολογικής Κλινικής του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης παρουσίασε τις εξελίξεις στη θεραπεία της Ηπατίτιδας C στους ΧΕΝ με τα νεότερα αντιικά φάρμακα. Κατά την εισήγησή της η ομιλήτρια συμπέρανε ότι:

• Όλα τα άτομα με ενεργή ή παλαιότερη χρήση ουσιών θα πρέπει να εξετάζονται για τον HCV ιό
• Η ενεργή χρήση παράνομων ουσιών ή η χρήση αλκοόλ, όπως και η συμμετοχή σε προγράμματα υποκατάστασης οπιοειδών δεν αποτελούν αντένδειξη για την HCV θεραπεία
• Η εξέταση θα πρέπει να συνοδεύεται από κατάλληλη συμβουλευτική του ατόμου και του περιβάλλοντός του
• Η κινητοποίηση, η πρόσβαση και η ολοκλήρωση της HCV θεραπείας πραγματοποιείται καλύτερα όταν υπάρχει ενωμένη διεπιστημονική ομάδα και συμμετοχή των ίδιων των ασθενών
• Η διερεύνηση και αντιμετώπιση της ηπατίτιδας C στα άτομα που σχετίζονται με χρήση ουσιών γίνονται αποτελεσματικότερες όταν διευκολύνονται τοπογραφικά και χρονικά και όταν υπάρχει συνεργασία σε επίπεδο δομών για την εξάρτηση
• Οι νέες αντιικές θεραπείες (DΑAs) για την ηπατίτιδα C από εξειδικευμέναηπατολογικά ιατρεία δείχνουν εξαιρετική αποτελεσματικότητα στους ασθενείς που σχετίζονται με τη χρήση ουσιών και η συμμόρφωση σε αυτές είναι εξίσου υψηλή με τον γενικότερο πληθυσμό

Στη συνέχεια, ο κ Γ. Γκρανόπουλος, Κοινωνιολόγος – ΙΑΝΟΣ Ψ.Ν.Θ. παρέθεσε την προσέγγιση ΙΑΝΟΥ κατά τη θεραπευτική αντιμετώπιση της Ηπατίτιδας C. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της μονάδας, περίπου το 60% των ασθενών συναινούσαν για την εμπλοκή στην θεραπευτική διαδικασία. Η κύρια αιτία άρνησης έναρξης θεραπείας των υπολοίπων ήταν ο φόβος για τις παρενέργειες της ιντερφερόνης. Επίσης, η υποτροπή ήταν η κύρια αιτία διακοπής της θεραπείας. Με την εισαγωγή των καινούργιων θεραπειών εκτινάχθηκε το ποσοστό συμμετοχής, ανέφερε ο ομιλητής. Ο κ Χ. Καρκανέβατος, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, με τη σειρά του παρουσίασε τη θεραπευτική αντιμετώπιση της Ηπατίτιδας C στην ΑΡΓΩ Ψ.Ν.Θ.Τέλος, ο κ Β. Καλαμπαλίκης, Ψυχολόγος και Υπεύθυνος του ΚΕΘΕΑ ΙΘΑΚΗ, πάνω στο ίδιο θέμα, ανέλυσε στοιχεία, τα προβλήματα προς επίλυση, τα πεδία προτάσεων, τη δεοντολογία και την εφαρμογή πρωτοκόλλου στις μονάδες του ΚΕΘΕΑ. Ειδική μνεία έγινε στο νέο πρόγραμμα Access4all², ένα ολιστικό πρόγραμμα πρόληψης, εξέτασης και διασύνδεσης με θεραπεία για την ηπατίτιδα C.

 

Πρόληψη και θεραπεία της Ηπατίτιδας C σε ΧΕΝ στη Βόρεια Ελλάδα

Συντονισμός: Κωνσταντίνος Γαζγαλίδης, Συντονιστής Διευθυντής Ψυχιατρικής, Υπεύθυνος Συντονιστής των δομών απεξάρτησης, Ψ.Ν.Θ., Ευφροσύνη Τσιρογιάννη, Παθολόγος Μονάδων ΟΚΑΝΑ Θεσσαλονίκης / Επιστημονικός Συνεργάτης Δ Παθολογικής Κλινικής Ιπποκράτειου Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης 

Ιδιαίτερη βάση δόθηκε και στην πρόληψη της νόσου, όπου εκπρόσωποι του ΟΚΑΝΑ και ένας πρώην ασθενής (Ψ.Ν.Θ.) προσέγγισαν το ζήτημα. Η κ Κ. Παρισάκη Ψυχολόγος στη μονάδα Άγιος Παύλος, παρουσιάζοντας τις «συμπεριφορές» των ΧΕΝ στις νεότερες αντιικές θεραπείες υπογράμμισε ότι υπάρχουν κοινά σημεία μετά τη διάγνωση, όπως είναι η απώθηση της πραγματικότητας και η ανάγκη για χρόνο προσαρμογής για την αποδοχή ασθένειας και τη λήψη θεραπείας.

Οι κκ Β. Σωτηριάδου και Μ. Χατζηδήμου νοσηλεύτριες στη Δ’ Μονάδα ΟΚΑΝΑ Θεσσαλονίκης έθιξαν τη σημασία του εμβολιασμού για ηπατίτιδες Α και Β σε ΧΕΝ στη θεωρία και στην πράξη, ως απαραίτητο μέτρο πρόληψης. Σύμφωνα με τις εισηγήτριες, η εμβολιαστική κάλυψη στις μονάδες θεωρείται χαμηλή, γεγονός που αποδίδεται στο προφίλ των ΧΕΝ (αδυναμία συμμόρφωσης στα προγράμματα εμβολιασμού), στην έλλειψη εμβολίων, στη μειωμένη δυνατότητα screening, στον φόρτο εργασίας των παθολόγων και στην αποδυνάμωση αρμοδιοτήτων των Νοσηλευτών.

Στη συνέχεια ο κ Γ. Εμινίδης, Ψυχολόγος, Υπεύθυνος ομάδων Street Work ΟΚΑΝΑ Θεσσαλονίκης αναφέρθηκε σε πρακτικές πρόληψης σε χρήστες εκτός προγραμμάτων. Στα συμπεράσματα της εισήγησής του, τόνισε ότι το street-work και το street-medicine (που υποστηρίζονται από ανοιχτά κέντρα ημέρας και σταθμούς φιλοξενίας) μοιάζει να είναι η ενδεικνυόμενη μεθοδολογία για την  πρόληψη και την αντιμετώπιση της εξάπλωσης των λοιμωδών νοσημάτων. Χαρακτηριστικά ανέφερε «Η αποτελεσματικότητα παρόμοιων πρακτικών εξαρτάται φυσικά από ολοκληρωμένες παρεμβάσεις.  Αντίθετα η αποσπασματικότητα με την οποία λόγω προβλημάτων χρηματοδότησης διενεργείται στη χώρα μας αναδεικνύει μεν το πρόβλημα, δεν μπορεί να έχει πάντως τα αναμενόμενα αποτελέσματα».

Στο κλείσιμο της ενότητας, ένας πρώην ασθενής και πρώην χρήστης ενδοφλέβιων ουσιών, μας παρέθεσε τους λόγους της αρχικής του αντίστασης στη θεραπεία (φόβος τυχόν παρενεργειών και ασυμπτωματικότητα της νόσου) και υπογράμμισε τη σημασία αναζήτησης και λήψης θεραπείας από όλους.

 

Μείωση της Βλάβης και παρεμβάσεις σε σωφρονιστικά καταστήματα

Συντονισμός: Άγγελος Χατζάκης, Καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής, Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, Ιατρική Σχολή – ΕΚΠΑ, Σοφία Γαληνάκη, Υπεύθυνη Διεκδίκησης και Υποστήριξης Δικαιωμάτων, Διογένης – Διάλογος Πολιτικής για τα Ναρκωτικά

Οι παρεμβάσεις στις φυλακές δεν θα μπορούσαν να μην περιληφθούν στη θεματολογία της ημερίδας. Η καθηγήτρια Ψυχιατρικής, Α’ Ψυχιατρική κλινική ΕΚΠΑ, Αιγινήτειο Νοσοκομείοκ Μ. Μαλλιώρη μας ενημέρωσε για το πλαίσιο των φυλακών στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, καθιστώντας σαφές ότι η διεθνής πολιτική για τα ναρκωτικά αύξησε δραματικά τους φυλακισμένους χρήστες. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η στέρηση του δικαιώματος της ελευθερίας δεν αφαιρεί τα υπόλοιπα δικαιώματα από τους φυλακισμένους, ενώ θα πρέπει να τηρούνται οι υγειονομικές παρεμβάσεις όπως ο δωρεάν έλεγχος για λοιμώδη νοσήματα (εθελοντικά), οι εμβολιασμοί, η διανομή προφυλακτικών και αποστειρωμένων υλικών χρήσης, βάσει Π.Ο.Υ.

Σε αυτό το πλαίσιο η κ Β. Σύψα– Επ. Καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής, Εργ. Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, ΕΚΠΑ, παρουσίασε ένα ολιστικό πρόγραμμα πρόληψης και διασύνδεσης σε θεραπεία αναφορικά με τα νοσήματα των ηπατιτίδων Β και C, του HIVκαι της φυματίωσης  σε κρατούμενους των φυλακών Κορυδαλλού. Από τον Οκτώβριο του 2017 μέχρι τον Μάρτιο του 2018, 328 κρατούμενοι συμμετείχαν στο πρόγραμμα. Οι 201 είχαν ιστορικό χρήσης ενέσιμων ουσιών, με το 28,4% να δηλώνει ότι είχε κάνει ενδοφλέβια χρήση εντός της φυλακής. Οι 175 συμμετέχοντες στο πρόγραμμα ήταν θετικοί στο αντίσωμα της ηπατίτιδας C.

Τέλος, ο κ Π. Βαβελίδης, Συντονιστής Δράσεων του Συλλόγου Ασθενών Ήπατος Ελλάδος «Προμηθέας» παρουσίασε αντίστοιχα ολιστικό πρόγραμμα πρόληψης και διασύνδεσης σε θεραπεία για την ηπατίτιδα C, στο σωφρονιστικό κατάστημα Θεσσαλονίκης με τίτλο «Access4Allplus³». Στο πρόγραμμα συμμετείχαν 526 κρατούμενοι, οι οποίοι αποτελούν το σύνολο των κρατουμένων της συγκεκριμένης φυλακής. Από αυτούς οι 87 είχαν ηπατίτιδα C, 24 HBV και 4 HIV. Επίσης 13 άτομα δεν δέχτηκαν να εξεταστούν.

 

Παράρτημα

 Φορείς Υλοποίησης:

1. Ελληνική Επιστημονική Εταιρεία Έρευνας AIDS και Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων», Εθνικό καιΚαποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), Σύλλογος Ασθενών Ήπατος Ελλάδος «Προμηθέας»
2. Σύλλογος Ασθενών Ήπατος Ελλάδος «Προμηθέας»
3. Σύλλογος Ασθενών Ήπατος Ελλάδος «Προμηθέας», Δ Παθολογική Κλινική Γενικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο»