Εμείς, οι παγκόσμιοι πρωτοπόροι της δημόσιας υγείας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των αναπτυσσόμενων φορέων, ενώνουμε τις δυνάμεις μας για την ευαισθητοποίηση της πολιτικής ηγεσίας των κρατών, ως προς τον άμεσο κίνδυνο κρατουμένων και ατόμων που στερούνται ελευθερίας απέναντι στην πανδημία COVID-19, τονίζοντας την επιτακτική ανάγκη για λήψη μέτρων δημόσιας υγείας, στα πλαίσια του σεβασμού των ευάλωτων αυτών πληθυσμών και την ισάξια αντιμετώπισή τους ως μέρος της κοινωνίας μας.
Αναγνωρίζοντας ότι το ρίσκο μετάδοσης του COVID-19 σε περιβάλλοντα φυλακής και εν γένει εγκλεισμού, μπορεί να διαφέρει από χώρα σε χώρα, υπογραμμίζουμε την ανάγκη ελαχιστοποίησης της εμφάνισης της νόσου στις δομές αυτές, καθώς και την άμεση διασφάλιση προληπτικών μέτρων στα πλαίσια μιας προσέγγισης που ανταποκρίνεται στο εκάστοτε φύλο, αποτρέποντας έτσι τη διάδοση της πανδημίας. Συνάμα, υπογραμμίζουμε την επιτακτική ανάγκη ενός συντονιστικού συστήματος το οποίο θα γεφυρώσει τους κλάδους της υγείας και της δικαιοσύνης, κρατώντας το προσωπικό των καταστημάτων κράτησης ενήμερο και διασφαλίζοντας ότι όλοι οι άνθρωποι σε ανάλογες δομές αντιμετωπίζονται με σεβασμό και αξιοπρέπεια.
Στην κατεύθυνση αυτή, άτομα με προϋπάρχοντα προβλήματα υγείας, καθώς και άτομα που έχουν καταδικαστεί για δευτερεύοντα μη βίαια αδικήματα, μπορούν να αποφυλακιστούν, με την προϋπόθεση ότι θα επιβεβαιωθεί πως δεν αποτελούν κίνδυνο για τη δημόσια ασφάλεια.
Μια ταχεία δράση και μεταρρύθμιση που στοχεύει στη διασφάλιση μιας υγιούς και ασφαλούς κράτησης, μειώνοντας παράλληλα το συνωστισμό, είναι απαραίτητη ώστε να μειώσει το ρίσκο της εισόδου του COVID-19 στις φυλακές και σε ανάλογα περιβάλλοντα. Η αύξηση της καθαριότητας και της υγιεινής εντός των δομών είναι κάτι περισσότερο από αναγκαία, ως προς την αναχαίτηση της πανδημίας.
Τα υποχρεωτικά κέντρα κράτησης και απεξάρτησης, όπου κρατούνται, χωρίς τήρηση των απαιτούμενων διαδικασιών, άτομα που ενδεχομένως κάνουν χρήση ναρκωτικών καθώς και άτομα που εργάζονται στο σεξ, πρέπει άμεσα να κλείσουν. Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο ότι τέτοια κέντρα είναι αποτελεσματικά ως προς τη θεραπεία των εξαρτήσεων από τα ναρκωτικά και στην αποκατάσταση των ωφελούμενων. Η κράτηση των ατόμων σε τέτοιες δομές, εγείρει ερωτήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, απειλώντας την υγεία των κρατουμένων και αυξάνοντας τον κίνδυνο διάδοσης της πανδημίας.
Διασφαλίζοντας την αξιοπρέπεια, την υγεία και την ασφάλεια
Όλα τα κράτη είναι υποχρεωμένα να διασφαλίζουν όχι μόνο την ασφάλεια, αλλά και την υγεία και την αξιοπρέπεια των ατόμων που είτε είναι έγκλειστα είτε εργάζονται σε περιβάλλοντα κράτησης. Η υποχρέωση αυτή, ισχύει πέρα από οποιοδήποτε καθεστώς έκτακτης ανάγκης.
Οι αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης και εργασίας, καθώς και η δωρεάν πρόσβαση σε απαραίτητες υπηρεσίες υγείας, αποτελούν στοιχειώδη στοιχεία αυτής της υποχρέωσης. Στην κατεύθυνση αυτή, δεν πρέπει να γίνεται ουδεμία διάκριση, νομικού ή άλλου περιεχομένου, στα έγκλειστα άτομα. Η περίθαλψη στο περιβάλλον μιας φυλακής, συμπεριλαμβανομένης της προληπτικής, συμβουλευτικής και θεραπευτικής βοήθειας, πρέπει να αποτελεί ζήτημα υψίστης προτεραιότητας και να είναι τουλάχιστον παρόμοια με αυτή που πραγματοποιείται στην υπόλοιπη κοινωνία. Βασικές προτεραιότητες που δίνονται για την κοινωνία απέναντι στην πανδημία, όπως σχολαστικό πλύσιμο χεριών και τήρηση των μέτρων ασφαλείας, είναι πολλές φορές απαγορευμένα ή μη τηρητέα σε ένα περιβάλλον φυλακής.
Εξασφάλιση Πρόσβασης σε Υπηρεσίες Υγείας
Η πλειοψηφία του πληθυσμού μιας φυλακής, αποτελείται κυρίως από άτομα με διαταραχές από χρήση ουσιών, άτομα που ζουν με HIV, φυματίωση, καθώς και HCV & HBV. Το ποσοστό μόλυνσης σε τέτοιες ασθένειες, είναι εμφανώς μεγαλύτερο από εκείνο του γενικού πληθυσμού. Πέραν της πανδημίας αυτής καθ’ αυτής, τα άτομα που ζουν με τις πιο πάνω ασθένειες, είναι πιθανότερο ότι θα εμφανίσουν επιπλοκές από τον COVID-19.
Σε μια προσπάθεια να διασφαλιστούν και να μην χαθούν όλα τα οφέλη θεραπειών που ξεκίνησαν πριν ή κατά τη διάρκεια της φυλάκισης, πρέπει σε συνδυασμό με τις δημόσιες υπηρεσίες υγείας να ληφθούν μέτρα που να επιτρέπουν στα άτομα αυτά να συνεχίσουν κανονικά τις θεραπείες τους μέχρι τέλος, ακόμα και μετά την αποφυλάκιση, χωρίς καμία παρεμβολή. Όλες οι χώρες πρέπει να υιοθετήσουν αυτές τις τακτικές, οι οποίες δεν αποκλείουν τις φυλακές από την υπόλοιπη κοινωνία και τη δημόσια υγεία, αλλά τις κάνουν κομμάτι τους.
Η αύξηση της πρόληψης και των μέτρων ελέγχου σε περιβάλλοντα κράτησης, καθώς και η πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας, συμπεριλαμβανομένης και της πρόσβασης χωρίς εμπόδια σε θεραπείες του HIV, της φυματίωσης, των ιογενών ηπατιτίδων και των εξαρτήσεων από ναρκωτικές ουσίες, είναι ζητήματα επιτακτικής ανάγκης. Οι αρμόδιες αρχές πρέπει να διασφαλίζουν την ανεμπόδιστη πρόσβαση και τη ροή σε υπηρεσίες δημόσιας υγείας στις φυλακές και σε παρόμοια περιβάλλοντα. Προσωπικό, επαγγελματίες υγείας και πάροχοι υπηρεσιών σε περιβάλλοντα κράτησης πρέπει να αντιμετωπίζονται ως υψίστης σημασίας ομάδες για την αναχαίτηση της πανδημίας, λαμβάνοντας όλο τον απαραίτητο υγειονομικό εξοπλισμό και την υποστήριξη.
Σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα
Στις προσπάθειες αντιμετώπισης του COVID-19 σε κλειστά περιβάλλοντα, τα κράτη πρέπει να σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα των ατόμων που στερούνται της ελευθερίας τους. Οι περιορισμοί που ενδέχεται να επιβληθούν πρέπει να είναι απολύτως απαραίτητοι, τεκμηριωμένοι, αναλογικοί (δηλαδή με τη λιγότερο περιοριστική επιλογή) και σε καμία περίπτωση αυθαίρετοι. Ο αντίκτυπος τέτοιων μέτρων ως προς την αποδιοργάνωση της καθημερινότητας, πρέπει να μετριαστεί ενεργά, όπως μέσω ενισχυμένης πρόσβασης σε τηλέφωνα ή ψηφιακές επικοινωνίες, εάν οι επισκέψεις είναι περιορισμένες. Ορισμένα θεμελιώδη δικαιώματα των ατόμων που στερούνται της ελευθερίας τους καθώς οι αντίστοιχες διασφαλίσεις, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος για νομική εκπροσώπηση, καθώς και η πρόσβαση εξωτερικών φορέων επιθεώρησης σε χώρους στέρησης της ελευθερίας, πρέπει να συνεχίσουν να είναι πλήρως σεβαστά.
Τήρηση των κανόνων και των οδηγιών των Ηνωμένων Εθνών
Απευθύνουμε έκκληση σε όλους τους πολιτικούς ηγέτες να διασφαλίσουν την ετοιμότητα των κρατών και την αντιμετώπιση του COVID-19 σε κλειστά περιβάλλοντα, προσδιορίζοντας και εφαρμόζοντας τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, καθοδηγούμενοι πάντα από τις οδηγίες και τις επιταγές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ενώ σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εφαρμόζονται βασανιστήρια και άλλα σκληρά απάνθρωπα μέτρα, εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία των κρατουμένων. Στις φυλακές, κάθε παρέμβαση πρέπει να συμμορφώνεται με τους Πρότυπους Ελάχιστους Κανόνες των Ηνωμένων Εθνών για τη μεταχείριση των φυλακισμένων (οι κανόνες Nelson Mandela).
Άτομα που στερούνται της ελευθερίας τους και εμφανίζουν συμπτώματα COVID-19 ή που είναι θετικά στον ιό, θα πρέπει να παρακολουθούνται και να αντιμετωπίζονται σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες οδηγίες και συστάσεις του ΠΟΥ. Οι φυλακές και άλλα μέρη κράτησης πρέπει να αποτελούν μέρος των εθνικών σχεδίων των κρατών απέναντι στον COVID-19 με ειδική συμμετοχή των πληγέντων πληθυσμών. Όλες οι περιπτώσεις COVID-19 σε κλειστές ρυθμίσεις θα πρέπει να κοινοποιούνται στις αρμόδιες αρχές δημόσιας υγείας, οι οποίες στη συνέχεια θα υποβάλλουν αναφορά στις εθνικές και διεθνείς αρχές.
Ghada Fathi Waly Εκτελεστικός Διευθυντής UNODC
Tedros Adhanom Ghebreyesus Γενικός Διευθυντής, ΠΟΥ
Winnie Byanyima Εκτελεστικός διευθυντής, UNAIDS
Michelle Bachelet Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα
Θερμές ευχαριστίες στο UNDP για τη συμβολή του σε αυτή την ανακοίνωση
