Ο Σύλλογος Ασθενών Ήπατος Ελλάδος «Προμηθέας» και o Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδας «Θετική Φωνή», εκπόνησαν μελέτη με αντικείμενο την ανθρωπογεωγραφία των χρηστών ψυχοδραστικών ουσιών στο κέντρο της Αθήνας.
Τον Σεπτέμβριο του 2018, με συμμετοχή δείγματος 200 ατόμων, έγινε σφαιρική καταγραφή στοιχείων αναφορικά με τα μέρη συνάθροισης, τα δημογραφικά στοιχεία και τις συνθήκες διαβίωσης των χρηστών, το είδος ψυχοδραστικής ουσίας που χρησιμοποιούν και την ένταξη ή μη σε πρόγραμμα απεξάρτησης ή υποκατάστασης. Σημειώνεται ότι το ίδιο ερευνητικό εργαλείο αξιοποιήθηκε σε αντίστοιχη μελέτη του ΟΚΑΝΑ το 2010 και το 2012.
Σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης, το 80% είναι άνδρες, ενώ η μέση τιμή ηλικίας παρουσιάζει ανοδική τάση συγκριτικά με το 2010 (33,7), το 2012 (37) και ανέρχεται στα 38 έτη. Το 53% του δείγματος είναι απόφοιτοι πρωτοβάθμια εκπαίδευσης, ενώ ως προς την εθνικότητα εμφανίζεται αύξηση στον αριθμό των αλλοδαπών (από 13% αυξήθηκε το 2012 στο 34,5%).
Αξίζει να σημειωθεί ότι υψηλό ποσοστό των συμμετεχόντων (54,5%) βρίσκεται σε καθεστώς αστεγίας. Ως προς την περιοχή παραμονής στο κέντρο της Αθήνας, σε σύγκριση με τις έρευνες του 2010 και του 2012 παρατηρείται ότι, παρά τις μετακινήσεις του πληθυσμού μας, υπάρχει ένα κοινό στοιχείο, καθώς η μεγαλύτερη συγκέντρωση πληθυσμού βρίσκεται στην περιοχή της πλατείας Βάθης, της πλατείας Καραϊσκάκη της πλατείας Θεάτρου και στο χώρο του Πανεπιστημίου.
Ο χρόνος παραμονής στα σημεία αυτά είναι πολύ υψηλός καθώς το 56% του δείγματος αναφέρει ότι «μένει έξω» περισσότερες από 10 ώρες την ημέρα, με έναν στους δύο χρήστες να δηλώνει ότι συνηθίζει να μένει έξω τα βράδια. Σχετικά με το είδος της ψυχοδραστικής ουσίας, το υψηλότερο ποσοστό αφορά σε χρήση ηρωίνης, το οποίο ανέρχεται στο 63,5%, ενώ χρήση κοκαΐνης κάνει το 44,5% του δείγματος, Τάι το 14%, βενζοδιαζεπίνες το 16% και shisha τo 15,5%.
Τέλος, από τα 200 άτομα τα 116 έχουν ενταχθεί έστω και μια φορά κατά τη διάρκεια της ζωής τους σε κάποιο πρόγραμμα απεξάρτησης ή υποκατάστασης. Παρόλα αυτά, την περίοδο διεξαγωγής της έρευνας, μόλις 49 άτομα ήταν ενταγμένα σε πρόγραμμα, ενώ μόνο 21 άτομα είχαν κάνει αίτηση ένταξης. Από τα στοιχεία συμπεραίνεται ότι η πλειονότητα του δείγματος (130 άτομα) δεν βρίσκεται σε πρόγραμμα ούτε έχει κάνει αίτηση.
Συμπερασματικά, διαπιστώνεται ότι ο πληθυσμός των χρηστών ψυχοδραστικών ουσιών στο κέντρο της Αθήνας «γερνάει», ενώ η σύνδεση του συγκεκριμένου πληθυσμού με υψηλό ενδεχόμενο πρόωρου θανάτου αρχίζει να τίθεται υπό αμφισβήτηση. Επίσης, ο υψηλός χρόνος παραμονής των χρηστών στο κέντρο της Αθήνας, σε συνδυασμό με το αυξημένο ποσοστό αστεγίας εγείρει σοβαρά θέματα ατομικής και δημόσιας υγείας αλλά και ασφάλειας των χρηστών. Τα ευρήματα της παρούσας μελέτης, συνάδουν με τα αποτελέσματα της μελέτης που πραγματοποιήθηκε στο πρόγραμμα «ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ HCV/HIV» και καταδεικνύουν την αναγκαιότητα εφαρμογής πολιτικών μείωσης της βλάβης, όπως η επαναλειτουργία των χώρων ιατρικώς επιτηρούμενης χρήσης και η άμεση αύξηση της δωρεάν διανομής συνέργων ασφαλούς χρήσης σε συνεργασία με τις οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στο πεδίο.
Συνοψίζοντας, τα ευρήματα της μελέτης διαφωτίζουν το θέμα, καταδεικνύοντας ότι τα προβλήματα που σχετίζονται με τη χρήση στο κέντρο της Αθήνας, διαιωνίζονται, αυξάνονται και διαφοροποιούνται με ρυθμούς που επιβάλλουν την λήψη άμεσων και αποτελεσματικών μέτρων.
Η μελέτη πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με ομάδα εργασίας υπό την επιστημονική ευθύνη των κκ Γιώργο Καλαμίτση, Πρόεδρο του Συλλόγου Ασθενών Ήπατος Ελλάδος «Προμηθέα», Μινέρβα Μελπομένη Μαλλιώρη, Καθηγήτρια Ψυχιατρικής, Α’ Ψυχιατρική κλινική ΕΚΠΑ, Αιγινήτειο Νοσοκομείο και Βάνα Σύψα, Επ. Καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής, Εργ. Υγιεινής Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και με την ευγενική υποστήριξη του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών και της Ένωσης Ξενοδόχων Αττικής και Αργοσαρωνικού.
